Yüzme Sporu Nedir ? Yüzme Tarihde Nasıl ortaya çıkmıştır ?

HER YÖNÜYLE YÜZME 

En temel ve yaygın dallarından olan yüzme sporu, yaşamımızda olmazsa olmaz diyebileceğimiz bir konuma sahiptir. Vücudun neredeyse tüm kaslarını çalıştıran, nadir spor dallarından olan yüzme sporu, insan sağlığı için de oldukça önemli bir yere sahiptir. Sadece beden veya sağlıkla kalmayıp yaşam disiplininde en iyi şekilde sağlayan spordur. Bağışıklık sistemi ve metabolizmaya olan etkileri ile birçok hastalığa karşı koruyucu bir etkiye sahip olduğu bilinmektedir.

Turizm ülkelerinden olan ülkemizde de oldukça önemli bir yere sahiptir. Birçok farklı stil den oluşan yarışma kuralları, yarışma mesafeleri gibi kategorizasyonları bulunan oldukça önemli, popüler kültürün adeta vazgeçilmezi olan bir spor dalıdır.
Bu ödevde içindekiler bölümünde de belirttiğim üzere birçok konu başlığı adı altında, ayrıntılı bir şekilde yüzme sporunu inceleyeceğim.

Yüzme Sporu Nedir?

Yüzme muayyen alanlarda havuzda gölde veya denizde, bedenin su yüzeyinde kalarak, kulaç ve ayak hareketlerinden faydalanılarak yapılan spor dalına verilen isimdir. Yüzme sporu yapılırken bedendeki kasların neredeyse hepsi çalışmaktadır. Yüzme Sportif amaçla da kullanılır. Yüzme sporu yarışları 50, 100, 200, 400, 800 ve 1500 metreyle değişiklik göstermekle birlikte çeşitli kategori alanlarında sınıflandırılır.

Yüzme Sporunun Tarihçesi

Spor dalların arasında olan yüzmenin tarihte tam olarak ne zaman keşfedildiği bilinmemektedir. Çünkü M.Ö 9000'lı yıllarda yüzme, spor olarak değil insanların ihtiyaçlarına nazaran avlanmak, yıkanmak gibi ihtiyaçları karşılamak için çıkmıştır. Ancak birtakım araştırmalar göstermiştir ki, yüzme ile ilgili ilk bilgileri milattan önce dokuz bin yıllarına kadar götürmektedir. O dönemlere ait tespit edilen resimler incelendiğinde bugünkü kurbağalama stilinin neredeyse aynısının o zamanda da olduğu görülmüştür. Eski devirlere ait çok sayıda yüzme resimleri, yazılar ve hikayelere rastlanılmıştır.

Antik çağ dönemlerinde Roma’daki yüzme çalışmalarını gösteren temsili bir resim.

Londra'da British Müzesi’nde saklanan Kabartmalarda Uygur Türklerinde bugünkü kulaç stilleri kullandıkları görülmüştür.

Osmanlılar da sınırlarının denize ulaşması ile büyük bir su kültürüne haiz olmuşlardır. Türk donanmalarının Akdeniz’i Türk gölü haline getirdiği ve Türk bayrağının Hint denizinde dahi dalgalandığı bu asırda, Türkler denize her yönü ile hâkim olup, en iyi haliyle de yararlanmışlardır.

1828 yılında ilk açık havuz Liverpool'da yapılmıştır. 1882 yılından ise çeşitli Avrupa ülkelerinde federasyonlar kurulmaya başlanmış, yarışmalar organize edilmiştir. 

1921’de Ford Island’da düzenlenen bir yüzme yarışından görünüm.

Ülkemizde ise ilk yüzme yarışları İstanbul’da 1937 yılında düzenlenmeye başlamıştır. 1942 yılında ise İstanbul Ortaköy’de modern olarak ilk yüzme havuzu faaliyete açılmıştır.

Yüzmenin Sağlığa Faydaları Nelerdir?

Sağlık açısından önemi üzerinde sık durduğumuz bu spor, Metabolizmanın düzenli çalışması ve Bağışıklık sisteminin uyarılmasını sağlaması gibi hastalıklardan korumaya yönelik büyük katkılar sağlar. Kimi ülkelerinde yaşayanlar soğuk ortamlarda direnç kazanmak için soğuk sulara girmek gibi bir alışkanlık kazanmışlardır. Bu onların dolaşım sistemlerinde etkileyici bir biçimde düzenleyici etkiler oluşturmaktadır. Damar hastalıklarını görülme sıklığını da azalttığı bilinmektedir.

Ayrıca sinir sisteminin mevcut sorunların yükünden, gerginliklerden uzakta rahat kalmasını da sağlar. Düzenli olarak yüzüldüğünde hem bedenen hem de ruhen sinir sistemi rahatlar. Yüzme sporunu yapan kişilerde, rahatlama, aktif ve programlı çalışma, kendine güven, disiplin, başarı ve güvenilir bireyler olma durumları daha çok görülür.

Görüldüğü üzere yaşam kalitemize gerek psikolojik gerekse bedenen oldukça önemli etkileri olan bir spor dalıdır.

Ferdi karışık ve karışık bayrak yarışma mesafeleri ile birlikte dört stil sıralaması hakkında bilgi?

Yüzme, kişinin vücudunun suyla teması ile oluşan bireysel bir spor dalıdır. Kolay gibi düşünülse de tüm bunlarla birlikte, tekniğe inildiğinde, suyun viskozitesi nedeniyle ürettiği sürtünmeye karşı koyabilmek oldukça zordur. 

Yüzme yarışma kurallarında:

serbest, kelebek, kurbağalama ve ferdi karışık yarışlarda çıkış atlayarak yapılır. Görevli Başhakem düdüğü uzun üflemesiyle yüzücüler hazır bir şekilde başlama düdüğü için beklerler. Çıkış hakeminin "take your marks" komutuyla yüzücüler en az bir ayakları çıkış platformunun önünde olacak şekilde çıkış, konumunu alırlar. Tüm Yüzücüler hareketsiz duruma geldiklerinde hakem çıkış işaretini verir.

Sırtüstü ve karışık bayrak yarışları:

Sırtüstü ve karışık bayrak yarışlarında çıkış suyun içindeyken verilir. Başhakemin ilk uzun düdüğünden sonra yüzücüler hemen suya girerler. Başhakemin bir sonraki düdüğünde ise yüzücüler döner ve gereksiz gecikmelere yamadan çıkış pozisyonu duruşu alırlar. Bütün sporcular çıkış pozisyonunu aldıklarında hakem "take your marks" komutunu verir. Bütün sporcular kulvarlarına yerleşip hareketsiz duruma geldiğinde hakem çıkış işaretini verir. Çıkış sinyalinden önce çıkan yüzücü diskalifiye edilir. Ola ki çıkış işareti diskalifiyenin açıklanmasından önce verilmiş ise yarış devam eder. Yarış tamamlandığında diskalifiye verilir. Eğer diskalifiye çıkış işaretinden önce açıklanmışsa çıkış işareti verilmez fakat kalan yüzücüler geri çağırılıp cezalar hakkında uyarılır. Sonrasında çıkış tekrar verilir.

Karışık Yüzme:

Ferdi karışık yarışlarda, sporcular dört stili belirli sıralamaya göre yüzerler, bunlar: Kelebek, sırt, kurbağalama ve serbest stildir. Her stil dörtte bir (1/4) mesafeyi kapsamalıdır.

Karışık bayrak yarışlarında ise sporcular dört stili: Sırtüstü, Kurbağalama, Kelebek ve Serbest Stilde yüzer.

Her bölümde o stilin kurallarına uygun olarak bitirme sağlanmalıdır.

Serbest Stil:

Minimum çabayla maksimum hız verir. Serbest yüzme, yüzüstü Eğimli yatay (yüz aşağı bir şekilde) pozisyon içerir. Alternatif kol hareketleri, vücudu itmek için gereken kuvvetinin oluşmasını yardımcı olur. Bacaklar, ayakları bükmeden tutarak suda hızlı ve kompakt vuruşlarla senkron bir şekilde hareket ettirilmeli. Suyu dönüşümlü olarak çekmek için kollar kullanılır. İleri uzatılmış bir kol gövdeye yakın bir şekilde çekerken, diğeri tam tersini yaparak ileri konuma getirir. Nefes almak için kafa omuzdan yana doğru sudan çıkar, solunum yanlara doğru yapılır. Hava solunması hızlı bir şekilde gerçekleştiğinden, kafa tekrar suya sokulur ve alınan nefes suyun içinde verilir yüzücünün tekniğine göre bu döngü tekrarlanır.

Serbest stil yarışma kuralı: Yüzücünün vücudunun herhangi bölümü her bir turu tamamladığında ve yarış bitiminin sonunda duvara dokunmalıdır.

 Dönüşte, dönüşün sonrasında veya çıkışta 15 metreyi geçmemek şartı ile yüzücünün suyun altında kalmasına izin verilmesinin dışında yüzücünün vücudunun herhangi bir bölümü su yüzeyini kesmelidir.

Serbest stilde çalışan kaslar: Vücudun aerodinamik olmasını ve nefes alırken çalışan çekirdek ve karın kasları. Önkol kasları suyun geri çekilmesinde kullanılır. Bacakların hareketinde kalça ve arka bacak kasları kullanımı vardır. Ellerin sualtına girmesi ve uzanması da omuz kaslarının çalışmasını sağlar

Kurbağalama Stil:

Kurbağalamada, vücut hareketi yapmak için yatay bir pozisyondan eğimli bir konumda olmak gerekir. Kurbağa benzeri ayak vuruşları ve eşzamanlı el kol hareketiyle suda süzülme sağlanır. Bacaklar bükülür ve vücudu öne doğru itmek için suyun içine atılır. Bu kurbağa benzeri hareket (simetrik kırbaç tekme) su altında gerçekleşir. Kol hareketleri simetrik ve eşzamanlı. Eller ileriye doğru ileri pozisyondan göğsün altına doğru bir yay yapılır. Ancak serbest stil vuruşunun aksine, eller iyileşme aşamasında düz bir çizgide hareket eder. Kurbağalama, yan yüzme stillide eklenirse toplam 5 yüzme stilinin tümü arasında en yavaş olanıdır. Genellikle, yeni başlayanlara bu teknik öğretilmesi amaçlanır.

Serbest stil yarışma kuralı: Başlangıçtan ve her dönüşten sonraki, ilk kol çekimi ile birlikte “vücut göğüs üzerinde yüzü koyun ya da yere paralel tutulmalı” ve her iki omuz su ile aynı ölçüde olmalıdır. Kurbağalama yüzme tarzında her zaman her iki kolun hareketi aynı anda ve aynı şekilde olmalı, biri önce diğeri sonra hareket etmemeli. Kurbağalama yüzmede eller göğüs üzerinden suyun altından veya üstünden senkroni bir şekilde atılmalıdır. Dirsekler son kulaç haricinde suyun altında olmalıdır. Çıkış ve dönüşlerdeki ilk kulaç haricinde, eller kalça hizasından öteye götürülmeli. Bacakların bütün hareketleri aynı anda, aynı yatay düzeyde olmalı ve biri önce diğeri sonra hareket etmemeli. Kurbağalama yüzmede her dönüşte veya bitirişte dokunma, su seviyesinin altında veya üstünde her iki elle aynı anda yapılmalı. Omuzlar, sporcu veya yüzücü elleriyle duvara dokunana kadar yatay durumda olmalıdır.

Kurbağalama stilinde çalışan kaslar: Kolları suya doğru hareket ettirmek için Pektoral ve Latissimus Dorsi kasları kullanılır. Glutes ve Quadriceps, bacakları suyun içinde tekmelemek hareketlerinde kullanılır.

Kelebek Stil:

Diğer yüzme stillerine göre oldukça yorucudur. Bu stilde olay tamamen “bel” ile alakalıdır. Hareketin merkezi beldir. Bu harekette vücut, göğüs benzeri kalçaları su yüzeyinde yukarı ve aşağı hareket ettirerek dalga benzeri hareketler gerçekleştirir. Bacaklar yunus benzeri bir harekete maruz kalıyor, bu da her iki bacağın birlikte ve suda dururken düz durması anlamına geliyor. Nefes alıp verirken hem baş hem de göğüs suyun üstündeyken gerçekleşir. Kelebek darbesi, ustalaşması en zor stillerden biridir. Dalgalar, yunus vuruşu ve kol hareketlerinin öğrenilmesi oldukça zordur.

Kelebek Stil yarışma kuralı: Çıkıştan ve her bir dönüşten sonraki ilk kol çekişinin başlangıcından itibaren vücut göğüs üzerinde olmalıdır. Hiçbir zaman sırt üstü dönüşe izin verilmez. Her iki kol beraberce su üzerinden öne atılmalı ve eş zamanlı olarak geri çekilmelidir.  Bacakların yukarı ve aşağı hareketleri senkronik olmalıdır. Ayakların ve bacakların pozisyonunun aynı ölçüde olması gerekmez ama ardışık hareketli olmayacaktır. Kurbağa ayak vuruşuna izin verilmez.  Her bir dönüşte ve yarış bitiminde duvara dokunma su seviyesinin üstünde veya altındayken her iki elle de eş zamanlı yapılmalıdır.  Çıkışta ve dönüşlerde yüzücünün su yüzeyine çıkmak maksadıyla su altında bir veya daha fazla ayak vuruşuna ve bir kol çekişine müsaade edilir. Yüzücü, çıkışta ve her dönüş sonrasında 15 metreyi geçmemek şartı ile su altından gidebilir.

Kelebek Stilinde çalışan kaslar: Bacak hareketi esnasında Glutes olmakla birlikte hareketin bütününde etkili olan abdominal ve lower back, Pecs, lasts, quads, hamstrings, calves, shoulders, biceps ve triseps bu stilde yoğun bir şekilde kullanılır.

Sırtüstü Stil:

Bu stil diğer tüm stillere oranla suya başın değil, sırtın temasıyla gerçekleşir. Kafa yukarı bakacak şekilde nötr yani eşit konumdadır. Bacaklar hızlı ve kompakt hareketlerle, çırpıntı yaparak kullanılır. Kollar, suyu arkadan çekmek ve vücudun geriye doğru hareket etmesi için kullanılır. Kafa suyun içine girmez, girmediği içinde, nefes almak serbesttir. Yüzücü kendine göre alıp verişini ayarlayabilir.

Sırtüstü stil yarışma kuralı: Çıkış sinyalinden önce yarışmacılar her iki elleri ile çıkış demirlerini tutarak yüzleri depar taşına dönük biçimde suyun içinde sıralanırlar.

Çıkış işareti ile birlikte ve dönüşlerden sonra yüzücüler kendilerini itebilirler ve sırtüstü pozisyonunda yüzmeye devam ederler. Normal sırtüstü pozisyonunda yüzerken sırt konumu 90 dereceden az olmama şartı ile yatay durabilir. Bu pozisyonda başın konumu önemli değildir. Dönüş esnasında, çıkış ve her bir dönüşten sonra 15 metreyi geçmemek koşulu ile yüzücünün tamamen su altından gitmesine izin verilebilir. Yüzücüler dönüş esnasındayken vücutlarının bir bölümü ile kendi kulvarlarındaki duvara dokunmak zorundadırlar. Dönüş yapılırken omuzlar göğse göre düşey olacak şekilde çevrilebilir.

Vücut sırt pozisyonunu terk ettikten sonra hiçbir ayak vuruşu veya kol çekişi dönüş hareketinin devamının bir bölümü olmamalıdır. Yüzücü duvardan ayrılma esnasında sırtüstü pozisyonda olmalıdır.

Yarışın bitiriş anında ise yüzücü kendi kulvarında duvara sırtüstü pozisyonda dokunmalıdır.

Yüzme Yarışma Mesafeleri

·         17,18 Yaş       Genç 2 ·         19+ Yaş          Büyükler

Yarışma mesafeleri ile kategorileri inceleyelim:

·         10,11 Yaş       Minikler

·         12,13,14 Yaş  Grupları

·         15,16 Yaş       Genç 1

50 Metrelik Havuz Mesafeleri:

Bayanlar Serbest Stil: 50m,100m ,200m ,400m, 800m ve 1500m (1500m. uygulamaya yeni girmiştir. (Mesafeler yaş gruplarına göre değişiklik göstermektedir.)

Erkekler Serbest Stil: 50m, 100m, 200m, 400m 1500m (Yaşa göre gruplar değişiklik gösterebilir)

Ferdi Karışık: 200m ve 400m Serbest Bayrak: 4x100m ve 4x200m Karışık Bayrak: 4x100m

Sırtüstü: 50m, 100m ve 200m

Kurbağalama: 50m, 100m ve 200m

Kelebek: 50m, 100m, 200m

25 Metrelik Havuz Mesafeleri:

Bayanlar Serbest Stil: 50m, 100m ,400m ve 800m

Erkekler Serbest Stil: 50m, 100m, 400m ve 1600m

Ferdi Karışık: 100m, 200m ve 400m Serbest Bayrak: 4x100m ve 4x200m Karışık Bayrak: 4x100m

Sırtüstü: 50m, 100m ve 200m

Kurbağalama: 50m, 100m ve 200m

Kelebek: 50m, 100m ve 200m

Ferdi Karışık Stil Sıralaması: Kelebek, Sırt, Kurbağalama, Serbest

Karışık Bayrak Sıralaması: Sırt, Kurbağalama, Kelebek, Serbest

Kaynakça

aksoy, B. (2016, Ekim 15). SPOURA. spoura.com: https://www.spoura.com/yuzme-stilleri-yuzme-teknikleri/ adresinden alındı

DÖLEK, B. E. (?). Fına Yüzme Kuralları. Ankara: Ankara Üniversitesi.

HEDA, R. (2019, Mayıs 30). KREEDON. kreedon.com: https://www.kreedon.com/5-types-of-swimming/ adresinden alındı

Keller, C. (2020, Ocak 12). Enjoy-swimming. Enjoy Swimming: https://www.enjoy-swimming.com/swimming-strokes.html adresinden alındı

TYF. (2018, Nisan 06). TYF. Türkiye Yüzme Federasyonu: https://www.tyf.gov.tr/spor/yuzme/dosyalar/dokumanlar.html adresinden alındı

TYF. (2019, Eylül 03). dosya.tyf.gov.tr. Türkiye Yüzme Federasyonu: https://dosya.tyf.gov.tr/public/upload/0/2019-09/20192020-Hakem-seminerleri-sunusu-3.pdf adresinden alındı